320. Jen ni venis al la fino de nia kurso. Ŝajnas al mi, ke vi bone komprenis la regulojn de la gramatiko de ĉi tiu utila lingvo, Esperanto; ĉion eblan mi faris por tio, kaj mi pensas, ke vi montris la plej grandan intereson por la alpreno ne sole de tiuj reguloj, sed ankaŭ de la “spirito” de tiu ĉi mirinda kreaĵo de la majstro Zamenhof. Ŝajnas al mi ankaŭ, ke decidinte lerni Esperanton, vi havis klaran komprenon de ĝia celo, nome, la alproksimiĝo de koroj per la interkompreniĝo de cerboj. Ne alia sento instigis tiun infanon de Bialystok ekpensi pri ia rimedo, kiu faligus la ĥinajn murojn inter la popoloj. Ni estas nun feliĉaj havi en manoj tian murrompilon kaj ni ĝin uzu, konscie kaj obstine, ĝis la mondo fariĝos “unu granda rondo familia”.
Kion nun restas al vi fari, de ĉi tiu momento, kiam vi fermas vian gramatikon? Unu solan vojon vi devas iri: legi niajn klasikulojn. Havigu al vi la verkojn de la majstro kaj legu ilin malrapide, pacience ekzamenante la konstruon de ĉiu frazo; tiam vi rimarkos la tutan belecon de Esperanto kaj efektive admiros tiun geniulon, kiu ĝin faris.
La tutan gramatikon de Esperanto vi posedas, kaj via kapitalo da scioj estas jam nun ne malgranda, sed kompreneble ĝi devas kreski. Daŭrigu do la lernadon de ĉi tiu bela idiomo per atenta legado de fidindaj aŭtoroj, kaj vi ĝin pli kaj pli amos; kaj amante Esperanton, vi ĉiam pli komprenados la homan animon; vi liberiĝos de la nigra egoismo en la lumon de komunehoma vivado; vi fariĝos — Homo!
Eis-nos chegados ao fim do nosso curso. Parece-me teres bem compreendido as regras da gramática desta útil língua, o Esperanto; tudo quanto possível eu fiz para isso, e creio que mostraste o máximo interesse no absorver, não só essas regras, mas também o “espírito” desta admirável criação do mestre Zamenhof. Parece-me, outrossim, que, resolvido a aprender o Esperanto, terias clara compreensão do seu objetivo, a saber, a aproximação de corações pelo mútuo entendimento de cérebros. Não foi outro o sentimento que induziu aquela criança de Bialistoque a pensar num meio que derruísse as muralhas chinesas entre os povos. Somos agora felizes de ter em mãos tal aríete, e usêmo-lo, com consciência e obstinação, até que o mundo se torne em “um grande círculo familiar”.
Que te falta agora fazer, a partir deste momento em que fechas a tua gramática? Uma só estrada tens a perlustrar: ler os nossos clássicos. Adquire as obras do mestre e lê-as devagar, pacientemente examinando a construção de cada frase; então notarás toda a beleza do Esperanto e realmente admirarás esse gênio que o fez.
A gramática inteira do Esperanto a possuis, e o teu cabedal de conhecimentos, já neste momento, é não pequeno, mas, é claro, precisa de crescer. Prossegue, pois, no aprender este belo idioma com atenciosa leitura de autores dignos de confiança, e cada vez mais o amarás; e, amando o Esperanto, mais e mais compreenderás a alma humana; libertar-te-ás do negro egoísmo para a luz do conviver entre homens; tornar-te-ás — um ser humano!
En la mondon venis nova sento,
Tra la mondo iras forta voko;
Per flugiloj de facila vento
Nun de loko flugu ĝi al loko.
Ne al glavo sangon soifanta
Ĝi la homan tiras familion:
Al la mond' eterne militanta
Ĝi promesas sanktan harmonion.
Sub la sankta signo de l’espero
Kolektiĝas pacaj batalantoj,
Kaj rapide kreskas la afero
Per laboro de la esperantoj.
Forte staras muroj de miljaroj
Inter la popoloj dividitaj;
Sed dissaltos la obstinaj baroj,
Per la sankta amo disbatitaj.
Sur neŭtrala lingva fundamento,
Komprenante unu la alian,
La popolo faros en konsento
Unu grandan rondon familian.
Nia diligenta kolegaro.
En laboro paca ne laciĝos,
Ĝis la bela sonĝo de l’homaro
Por eterna ben’ efektiviĝos.
L. ZAMENNHOF.
A ESPERANÇA — Ao mundo chegou (ou: No mundo surgiu) um sentimento novo, através do mundo passa um forte apelo; nas asas de vento propício voe ele agora de lugar em lugar. Não ao gládio sedento de sangue ele arrasta a família humana: ao mundo eternamente em guerra promete ele santa harmonia: Sob o sagrado signo da esperança se reúnem pacíficos batalhadores, e rapidamente cresce a causa mediante o trabalho dos esperantistas (“esperantoj” está aqui por “esperantistoj”; à letra seria: “dos que nutrem esperança”). Fortemente se erguem muros de milênios entre os povos divididos; mas saltarão para todos os lados as obstinadas barreiras, arrasadas pelo santo amor. Sobre fundamento linguístico neutro, compreendendo-se uns aos outros, os povos farão em acordo, um (só) grande círculo familiar. A nossa diligente legião (à letra: o nosso diligente conjunto) de colegas não se cansará no trabalho pacífico, até que o belo sonho da Humanidade se realize para eterna benção.
Tra densa mallumo briletas la celo,
Al kiu kuraĝe ni iras.
Simile al stelo en nokta ĉielo,
Al ni la direkton ĝi diras.
Kaj nin ne timigas la noktaj fantomoj,
Nek batoj de l’ sorto, nek mokoj del’ homoj,
Ĉar klara kaj rekta kaj tre difinita
Ĝi estas, la voj’ elektita.
Nur rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante
Ni iru la vojon celitan!
Eĉ guto malgranda, konstante frapante,
Traboras la monton granitan.
L’espero, l’obstino kaj la pacienco —
Jen estas la signoj, per kies potenco
Ni paŝo post paŝo, post longa laboro,
Atingos la celon en gloro.
Ni semas kaj semas, neniam laciĝas,
Pri l’ tempo estontaj pensante.
Cent semoj perdiĝas, mil semoj perdiĝas, —
Ni semas kaj semas konstante.
“Ho, ĉesu!” mokante la homoj admonas, —
“Ne ĉesu, ne ĉesu!” en kor’ al ni sonas:
“Obstine antaŭen! La nepoj vin benos,
Se vi pacience eltenos”.
Se longa sekeco aŭ ventoj subitaj
Velkantaj foliojn deŝiras,
Ni dankas la venton, kaj, repurigitaj,
Ni forton pli freŝan akiras.
Ne mortos jam nia bravega anaro,
Ĝin jam ne timigos la vento, nek staro,
Obstine ĝi paŝas, provita, hardita,
Al cel’ unu fojon signita!”
Nur rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante
Ni iru la vojon celitan!
Eĉ guto malgranda, konstante frapante,
Tralaboras la monton granitan.
L’espero, l’obstino kaj la pacienco,-
Jen estas la signoj, per kies potenco
Ni paŝo post paŝo, post longa laboro,
Atingos la celon en gloro.
L. ZAMENHOF.
O CAMINHO — Através de densas trevas bruxuleia a meta a que nos dirigimos corajosamente. À semelhança de uma estrela em céu noturno, ela nos indica a direção. E não nos atemorizam os fantasmas noturnos, nem golpes da sorte, nem escárnios dos homens, pois claro e reto e bem definido é ele, o caminho escolhido. Somente direito (ou ”em linha reta”), com coragem e não nos desviando, sigamos o caminho colimado! Mesmo a gota pequena, a bater constantemente, perfura o monte granítico. A esperança, a obstinação e a paciência — eis os signos mediante cuja potência nós, passo a passo, após longo trabalho, alcançaremos a meta em glória. Semeamos e semeamos, nunca nos cansamos, pensando nos tempos futuros. Cem sementes se perdem, mil sementes se perdem, — nós semeamos e semeamos constantemente. “Oh! cessai!”, com escárnio os homens admoestam, — “Não cesseis, não cesseis!” no coração nos soa: “Avante com obstinação! os netos vos abençoarão se suportardes com paciência”. Se longa seca ou ventos repentinos arrancam folhas emurchecentes, agradecemos ao vento e, repurificados, adquirimos força mais fresca. Já não morrerá o nosso bravíssimo exército, já não o atemorizará o vento nem a calmaria, com obstinação ele marcha, experimentado, temperado, à meta (já) uma vez assinalada! Somente direito, com coragem e sem nos desviarmos, sigamos o caminho colimado! Mesmo a gota pequena, a bater constantemente, perfura o monte granítico. A esperança, a obstinação e a paciência, — eis os signos, mediante cuja potência nós, passo a passo, após longo trabalho, alcançaremos a meta em glória.
(Parafrazo de Jesaja, XXXII:1 ĝis 8.)
Jen kun justeco regos Reĝo,
Kaj super princoj staros leĝo.
Ŝirmilo ĉiu kontraŭ vento,
En stepa land’ rivertorento,
Kaj kontraŭ pluv’ rifuĝa loko,
Kaj ombro estos li de roko.
Tre klare vidos la okuloj
Kaj ne ekzistos plu surduloj.
La senprudentaj lernos scion
Kaj lang’ facile diros ĉion.
Avara — jam ne bonfaranta;
Kaj malnoblaĵoj de la vanta
Hipokritulo de la tero
Falruiniĝos ĉe la Vero.
Malbonintencoj de la kor’
De l’ rond’ de l’ Virto estos for.
Nutraĵo jam ne rifuzata
Al kompatinda hom’ malsata.
Sendanka Dion ne blasfemos,
Ĉar l’ Eternul’ lin fere premos.
Se senhavulo tiam pravos,
Malpia kontraŭ li ne havos
Mielan vorton por apogo,
— Mensogo ĉiam nur mensogo.
Malvirta vivas en fieco,
Noblulo restas en nobleco.
P. C. N.
COM JUSTIÇA E SOB A LEI — Eis que com justiça reinará um Rei e acima de príncipes estará a lei. Cada um (será) um anteparo contra o vento, em terra de estepes uma torrente de rio, e contra a chuva um lugar de refúgio, e será ele a sombra duma rocha. Muito claro verão os olhos e não mais existirão surdos. Os desassisados aprenderão sabedoria e a língua facilmente dirá tudo. O avarento já não (será considerado) benfeitor; e indignidades do vão hipócrita da Terra esboroar-se-ão ante a Verdade. Más intenções do coração estarão fora do círculo da Virtude. Alimento já não (será) recusado ao lastimável homem faminto. O ingrato não blasfemará contra Deus, porque o Eterno o esmagará ferreamente. Se aquele que nada tem tiver razão, o ímpio contra ele não terá palavra melíflua por apoio, — a mentira (é) sempre apenas mentira. O vicioso vive em indignidade, o nobre permanece na nobreza.